WRZESIEŃ 1939 - początek

[Nieco zmodyfikowana kampania wrześniowa - dwie dodatkowe brygady kawalerii zmot., jedna w ramach armii POMORZE, druga na styku armii ŁÓDŹ i KRAKÓW. Etaty dokładnie takie same jak w 10BKZmot. Dodatkowo przy każdym sztabie armii kompania przeciwpancerna. W okolicach Katowic dodatkowy punkt zaopatrzeniowy.]

1 wrzesień, świt. Od zachodu słychać głuchy, narastający pomruk. Większość zmobilizowanych jednostek jest już na planowanych pozycjach. Pora wydać rozkazy na dzień 1 września...

ARMIA POMORZE
4 i 16 DP oraz OW JABŁONOWO mają za zadanie bronić całej linii Osy i Pojezierza Brodnickiego, od Grudziądza po Brodnicę. Wydzielony oddział z 4DP ma dodatkowo przesłaniać linię Drwęcy aż do Torunia.
9 i 27 DP otrzymują rozkazy przejścia na prawy brzeg Wisły, 9 w okolice Chełmna a 27 - Grudziądza.
15DP broni Kanału Bydgoskiego od Bydgoszczy po Nakło nad Notecią.
Pom BK stoi na swoich pozycjach w Borach Tucholskich - ma jak najdłużej opóźniać marsz sił niemieckich. Jednostki OW WISŁA kontrolują przeprawy przez Wisłę w Tczewie.
Dodatkowa 11BKZmot. stoi na północ od Torunia.
Docelowo całe ugrupowanie (oprócz 15DP) ma przyjąć pozycje obrony okrężnej zamkniętej między Wisłą, Osą i Drwęcą.

ARMIA POZNAŃ
26DP broni linii Noteci, niemal na styku z 15DP
13DP (oddana tutaj z ARMII PRUSY) nieco na południe od Noteci, czeka na rozwój wydarzeń. 14DP oraz Wlkp BK jeszcze nie przybyły.
17DP ma zająć przedmoście kolskie na Warcie, stanowiąc tym samym prawe skrzydło całej linii obrony na Warcie. Dalej na południe wzdłuż Warty ma zająć pozycje 25DP

ARMIA ŁÓDŹ
30DP ma zająć pozycje w zakolu Warty i opóźniać marsz Niemców. Pozostałe jednostki (10 i 28 DP) zajmują pozycje wzdłuż Warty i Widawki, aż po Góry Borowskie, gdzie stykają się z ARMIĄ ŁÓDŹ (29 i 19 DP, Wil BK)
(Wzdłuż Warty i Widawki, od Koła aż po Piotrków, tworzy się silna linia obrony, której bronią jednostki aż trzech armii. W odwodzie pozostają Kres BK oraz Pod BK oraz dwa bataliony czołgów lekkich ARMII PRUSY.)
Woł BK wraz z 12BKZmot mają przyjąć uderzenie nieprzyjaciela w okolicach Kłobuck-Częstochowa. Na tyły tej pozycji, w okolice radomska, z czasem ma przybyć (2/3 września) 2DPLeg.

ARMIA PRUSY
13DP oddana do ARMII POZNAŃ.
19 i 29 DP oraz Wil BK - zob. wyżej.
12DP zbiera się we Lwowie, 3, 39 i 44 DP jeszcze nie ma.
36DP w transportach kolejowych skierowana do Krakowa. Do Radomska, także koleją, zmierza 2DPLeg.

ARMIA KRAKÓW
na prawym skrzydle 7DP w okolicach Częstochowy tworzy wspólny front z Woł BK oraz 12 BKZmot pod Kłobuckiem.
Krak. BK wycofuje się na linię Warty na północ od Zawiercia.
GO ŚLĄSK (23 i 55 DP oraz Obszar Warowny "Śląsk" - dalej OWS) mają bronić Śląska, także w okrążeniu.
Dalej na południe 6DP ma bronić linii Soły, a 21DPG, 1BG oraz 10 BKZmot maja bronić przejść górskich.

ARMIA KARPATY
2 i 3 BG mają bronić przejść przez góry. 22DP transportami kolejowymi zmierza do Jasła, 38DP jeszcze nie ma.

ARMIA MODLIN
Wycofuje się na południe, na linię Wisły i Bugu/Narwii. Pozycja mławska poza bunkrami nie będzie broniona. Docelowo Now BK ma być pod Płockiem (na południowym brzegu Wisły), Maz BK pod Wyszkowem, 20DP pod Modlinem a 8DP nieco na wschód, na południowym brzegu Narwi.

SGO NAREW
W poszerzonym składzie broni linii Bugu: 1DP pod Serockiem, 41DP pod Różanem18DP pod Ostrołęką, Podl BK pod Łomżą. W odwodzie pozostaje 33DP a Suw BK wysunięta daleko na północny wschód, na razie czeka, a później może dostanie rozkaz wejścia na obszar Prus.

2 września całe ugrupowanie powinno wyglądać mniej więcej tak (plus przewidywane kierunki natarcia):

BITWA POD MOKRĄ cz. 2

W nocy z 31 sierpnia na 1 września wzmocniona Wołyńska Brygada kawalerii zajęła naznaczone rozkazem dowódcy Armii ŁÓDŹ pozycje w lasach na północ od Kłobucka. W drodze był jeszcze tylko 11 batalion strzelców pieszych.
O godzinie 8 rano na horyzoncie od strony Krzepic pojawiły się pierwsze niemieckie czołgi 35 i 36 pułku pancernego (4 DPanc). Na północy widać jeszcze cofające się za Wartę oddziały 30 DP. Rozpoczynał się krwawy bój.



Jako pierwszy, około godz 10, zaatakowany został na skraju lasu od strony Wilkowiecka 21 pułk ułanów nadwiślańskich. Wyposażony w doskonałą, choć mało znaną nawet własnym żołnierzom broń - karabin przeciwpancerny wz.35 - skutecznie odpierał pancerną nawałnicę nieprzyjaciela.



We wczesnych godzinach popołudniowych 11 bsp pojawił się już w miejscu toczącej się bitwy. Niemcy falami wysyłali swoje czołgi (na szczęście głównie PzKpfw I i II) na okopanych na skraju lasu ułanów. Artyleria 2 dak i pociągu pancernego "Śmiały" swym ogniem wspierała polską obronę.



Wieczorem Niemcy przypuścili szturm także na lewe skrzydło Woł. BK - ukryty w lasach na południe od wsi Mokra IV batalion 84 pułku piechoty. Mimo silnego nacisku czołgów, polska piechota i kawaleria ogniem swej broni przeciwpancernej twardo stała na swoich pozycjach.



Meldunek sytuacyjny dowódcy Wołyńskiej Brygady kawalerii do dowódcy Armii ŁÓDŹ
1 września, godz. 22.00

1. Położenie własne. Grupa czołgów nieprzyjaciela opanowała polanę Mokre, przerywając ugrupowanie w lasach na północ od Kłobucka. Przeszedł do natarcia własny odwód przy wsparciu pociągu pancernego nr 53 i własnej broni ppanc. Czasowo opanował wschodnia część polany. O godz. 17.00 silne natarcie piechoty nieprzyjaciela wsparte czołgami i artylerią odrzuciło własne oddziały na wschód skraju lasu Kłobuck, a następnie na Miedzno. Do zmroku oddziały własne utrzymały ogólnie linię Miedzno-Łobodno.

2. Straty własne: 50-100 ludzi i około 200 koni, 40 wozów taborowych, 3 działa ppanc rozbite przez czołgi i lotnictwo. Straty nieprzyjaciela: około 20 rozbitych czołgów.

3. Ocena nieprzyjaciela. Oceniam na przedpolu brygady ok. 60-80 czołgów, 2 baony piechoty, artylerię ciężką i polową, razem 4 baterie, będzie tu prawdopodobnie część sił dywizji lekkiej. [tu się oczywiście gen. Rómmel zdeczko pomylił...]

4. Zamiar. Zamierzam w ciągu nocy przegrupować brygadę na zachodnie skraje lasu Łobodno, które bronić.

Dowódca Wołyńskiej Brygady Kawalerii
J. Filipowicz, płk dypl.

* * *

Ogólny rozkaz operacyjny nr 2 dowódcy Armii ŁÓDŹ do działań obronnych
1 września, godz. 23.00

1. Położenie:
Wołyńska Brygada Kawalerii utrzymała w całości nakazany rejon lasów na płn. od Kłobucka.

2.Zadanie:
Grupa Operacyjna "Piotrków" (w składzie 30 DP i Woł. BK): stawić zdecydowany opór na rz. Warta. Brygadę Kawalerii użyć dla wsparcia walki 30 DP ze skrzydła, z tym jednak, by brygada nie została zepchnięta ze swego zasadniczego kierunku na m. Brzeźnica Nowa.

Dowódca Armii ŁÓDŹ
J. Rómmel, gen. dyw.

Rozkaz dowódcy Armii ŁÓDŹ do pułkownika Filipowicza niestety już nie dotarł. Wobec braku kontaktu dowódca Woł BK nie zdecydował się na przegrupowanie swej brygady do lasu Łobodno. Nadchodziła pierwsza wrześniowa noc, w czasie której 21 dywizjon pancerny swoimi dwoma szwadronami ruszył na rozpoznanie przez Kłobuck w kierunku granicy z Niemcami.



2 września o świcie napotkał sztab niemieckiej 4 DPanc i postanowił ją zaatakować.



Atak się udał, niemiecki sztab musiał się wycofać, ale na tyłach Woł. BK pojawiła się niemiecka artyleria. Na dodatek w bombardowaniu lotniczym zniszczony został pociąg pancerny.



Przez całą sobotę 2 września pułki Woł. BK utrzymywały swoje pozycje w oparciu o kłobuckie lasy. Wieczorem jednak na ich tyłach pojawiły się czołgi nieprzyjaciela. Około godz. 20.00 sytuacja nie wyglądała już tak różowo jak około południa.



W nocy z 2 na 3 września płk Filipowicz zarządził odwrót swojej brygady na północny wschód, w kierunku na Widawkę i Góry Borowskie, gdzie 30 DP zdążyła już uszykować się do obrony.



Ale cośmy szkopów natłukli, to nasze...

FRONT CENTRALNY - dzień 6 (2)

15 września, wieczór
raport z godz. 20.00

W ciągu dnia saperzy Maz BK ukończyli budowę mostu i cała brygada przedostała się na drugi brzeg Wisły. W lasach Puszczy Kampinoskiej polscy żołnierze przecięli niemieckie natarcie wzdłuż południowego brzegu Wisły na Modlin i odzyskali punkt zaopatrzeniowy w Palmirach.



Na wschód od Warszawy sytuacja trochę się skomplikowała. Niemcy ciągle siedzą w Sochaczewie (!!!) - Wołyńska BK nie zdołała ich stamtąd wykurzyć. Co gorsza od strony Warszawy nadciągnęły niemieckie czołgi, zajęły Paprotnię i odcięły cała Armię ŁÓDŹ w lasach skierniewickich i wzdłuż Rawki od zaopatrzenia. Od zachodu pod Sochaczewem zbiera się 15 DP, która przybyła tu, kiedy nie była już potrzebna w walce z niemieckim III KA pod Włocławkiem. Może w końcu uda się wykurzyć niemiecki pułk z Sochaczewa?

FRONT CENTRALNY - dzień 6

15 września, poranek
raport z godziny 4.00

Na północno-zachodnim odcinku frontu sytuacja jest już wyklarowana. Niemiecki III KA dogorywa, ostatnie zwarte jednostki zamknięte w kotle nad Wisłą silami naszej 26 i 27 DP.



Podobnie na froncie południowo zachodnim, gdzie 25 DP i Podolska BK trzymają linię Warty i Neru, nie dopuszczając niemieckich posiłków.



A Maz BK kończy budowę mostu przez Wisłę. Czas jest najwyższy, gdyż mostu przez Wisłę pod Modlinem od strony Puszczy Kampinoskiej broni już tylko jeden polski batalion z 8 DP.



Dzień zapowiada się gorący...

FRONT CENTRALNY - dzień 5

14 września, wieczór
raport z godz. 20.00

Sytuacja w centrum polskiego ugrupowania jest katastrofalna. Cała lewobrzeżna Warszawa w rękach Niemców, podobnie jak punkt zaopatrzeniowy pod Modlinem. W samej twierdzy Modlin zniszczone zostały wszystkie umocnienia. W tej sytuacji przybywa Mazowiecka Brygada kawalerii, która ma dość desperackie zadanie zbudować most na Wiśle i przejąć składy.

FRONT CENTRALNY - dzień 4

13 września, wieczór
raport z godz. 20.00

Są dwie wiadomości - dobra i zła:

Wiadomość dobra: oddziały wysunięte Armii POZNAŃ (17 i 25 DP) osiągnęły pierwszy swój cel strategiczny - Łódź (w tym opanowanie lotniska i zajęcie niemieckiego punktu zaopatrzeniowego). Kawaleria dywizyjna 17 DP rusza na rozpoznanie w kierunku wschodnim (na Stryków) - jeśli nie będzie tam Niemców, będzie można zająć miasto.



Niestety, są też wiadomości złe: padła lewobrzeżna Warszawa. Resztki polskich wojsk zajmują jeszcze kilka przecznic nad Wisłą w południowej części miasta. Na Pradze organizowany jest dalszy opór, ale brak jednostek saperskich, zdolnych zaminować mosty, utrudnia sytuację. 41 DP toczy ciężkie boje na przedpolu stolicy z czołgami nieprzyjaciela.



Niemieckie oddziały pancerne po opanowaniu Warszawy skierowały się wzdłuż Wisły w kierunku północnym w kierunku Modlina. Zagrożony jest punkt zaopatrzeniowy wojsk polskich (zaznaczony X).



Na pozostałych odcinkach wydarzenia rozwijają się zgodnie z planem.

BITWA POD MOKRĄ - cz. 1 przygotowanie

System FALL WEISS w zasadzie nie nadaje się do odtwarzania drobniejszych starć, choć trochę też można się pobawić. Na przykład symulując bitwę wzmocnionej Wołyńskiej Brygady Kawalerii w bitwie pod Mokrą (na północ od Kłobucka) w dniu 1 września 1939.

Ogólny rozkaz operacyjny nr 1 dowódcy Armii ŁÓDŹ
30 sierpień 1939

1.Zadanie Wołyńskiej Brygady Kawalerii: utrzymać łączność z Armią KRAKÓW i nadzorować kierunek Radomsko-Skarżysko
Armia KRAKÓW sąsiadująca od południa - -osłania kierunek Opole-Częstochowa. Na jej prawym skrzydle 7 DP w rejonie Częstochowy. Oddziały wysunięte w m. Krzepice i Truskolasy.

2.Położenie Woł. BK: w rejonie Brzeźnicy Nowej. Elementy wysunięte pod m. Lipie i Ostrowy.

3.Zadanie Woł. BK
Skład: organiczny i pociąg pancerny nr 53
Zadanie: wysunąć się do rejonu Miedzno-Ostrowy i być w gotowości do stawienia oporu na skraju lasów płn. Kłobuck, wsch. Łobodno.
Pod naporem bardzo przeważającego nieprzyjaciela walczyć wstrzymująco w kierunku na Brzeźnicę Nową. Przewidzieć możliwość wykonania zwrotu zaczepnego w kierunku Działoszyna na korzyść 30 DP i w kierunku Wręczyca Wielka na korzyść 7 DP.
Utrzymać łączność: z 30 DP na Lipie i przez Zawady na Działoszyn; z 7 DP na Kłobuck (baon ON).

4. Czas wyruszenia: obliczyć tak, aby siły główne osiągnęły rejon przeznaczenia do godziny 24.00 dnia 31 sierpnia br.

5. Rozpoznanie: prowadzić w swoim pasie do granicy Państwa.

Inspektor Armii ŁÓDŹ
J. Rómmel, gen.dyw.

PORZĄDEK BOJOWY WOŁYŃSKIEJ BRYGADY KAWALERII

sztab: płk dypl. Julian Filipowicz
12 puł (pułk ułanów) podolskich
19 puł wołyńskich
21 puł nadwiślańskich
2 psk (pułk strzelców konnych)
2 dak (dywizjon artylerii konnej)
21 dywizjon pancerny
11 bsp (batalion strzelców pieszych)
IV/84 pp (czwarty batalion 84 pułku piechoty)
[bateria art plot]
53 pociąg pancerny "Śmiały"

TEREN DZIAŁAŃ



ROZPOZNANIE LOTNICZE

FRONT CENTRALNY - dzień 3

12 wrzesień, po południu (godz. 16.00)

Na północnym zachodzie natarcie przebiega zgodnie z planem: 26 DP atakuje z lewej flanki, 27 DP blokuje Niemców pod Włocławkiem. 15 DP może być już zluzowana i odejść w kierunku na Łowicz.



Także zgodnie z oczekiwaniami przebiegają działania grupy Grzmota-Skotnickiego: Pod BK skutecznie blokuje niemiecką 221 DP nad Wartą pod Uniejowem. W rękach polskich są także przeprawy i mosty przez Ner.Po prawej stronie mapki widać już pierwsze oddziały naszej 25 DP, która po opanowaniu Łęczycy zbliża się łukiem w kierunku Łodzi.



W centralnej części frontu trwa atak sił głównych Armii POZNAŃ. 25 DP po opanowaniu Łęczycy rusza szybkim marszem w kierunku Łodzi, zachodząc ją od północnego zachodu. Po drugiej stronie Bzury swój atak kontynuuje 17 DP (dwa wysunięte pułki są już na przedpolach Łodzi - na dolnej krawędzi mapy). jedynie 14 DP trochę zaległa w terenie po przekroczeniu rzeki - tutaj trwają walki niemal pozycyjne.



Także wzdłuż środkowego biegu Bzury front jakby zamarł - to znaczy trwają zacięte walki, ale obie strony mocno trzymają swoich pozycji. Łowicz ciągle w rękach Niemców. Polacy nie mogą przejść Bzury...



...natomiast Niemcy nie mogą przejść Rawki. Tutaj twardo broni się Armia ŁÓDŹ, naciskana z trzech stron.



Dużo gorzej jest jednak pod Warszawą. Większość lewobrzeżnej Warszawy jest już w rękach Niemców, Polacy trzymają się głównie w oparciu o Wisłę. Część jednostek Wermachtu przedarła się przez odsłoniętą od południa Puszczę Kampinowską i dotarła do twierdzy Modlin, gdzie jest jeden z dwóch polskich punktów zaopatrzeniowych (na mapce między dywizjonem artylerii a kompanią tankietek). 8 DP ciężko broni się w oparciu o umocnienia twierdzy Modlin, ale te powoli zaczynają się kruszyć. Ciężka artyleria z prawego brzegu Wisły swym ogniem wspiera obronę stolicy, ale niestety to Polacy są w odwrocie.



41 DP nareszcie przybyła znad Liwca i włącza się do odparcia niemieckiej dywizji pancernej atakującej już przedpola Warszawy od strony wschodniej, ale nie wiem, czy już nie będzie za późno. Pułki kawalerii z dawnej grupy płk Komorowskiego próbują blokować przeprawy na Wiśle, aby ograniczyć zaopatrzenie dla niemieckich czołgów znajdujących się już na prawym brzegu Wisły.



Nad Liwcem po odejściu 41 DP zostały tylko dwie polskie dywizje (1 legionów i 33) i jeden batalion ON w rejonie linii rozgraniczenia pilnuje zniszczonego mostu na Liwcu. Większego nacisku Niemców raczej się nie spodziewam, ale odpuścić sobie tej części frontu całkowicie nie można.